Czy powinniśmy dać sztucznej inteligencji wolną rękę? Etyka badań nad sztuczną inteligencją

W dniach 23–24 listopada br. na Politechnice Wrocławskiej odbyła się I Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Perspektywa humanistyczna i społeczna w naukach technicznych”. Celem konferencji było pokazanie ścisłego związku, jaki zachodzi między życiem współczesnego człowieka a rozwojem szeroko pojętej techniki. Jeden z referatów został wygłoszony przez reprezentanta Uniwersytetu Szczecińskiego, pracownika Instytutu Nauk Teologicznych, ks. dra Krzysztofa Jaworskiego. Wystąpienie dotyczyło etyki badań nad sztuczną inteligencją.

Sztuczną inteligencją w znaczeniu technicznym nazywa się modele i programy symulujące zachowania inteligentnych istot ludzkich. Sztuczna inteligencja niewątpliwie przewyższa ludzką inteligencję w zakresie mocy obliczeniowych, a to może stanowić nieocenioną pomoc zarówno w nauce, jak i w życiu codziennym, a nawet w takich dziedzinach kultury, jak sztuka czy rozrywka. W ostatnich latach badania nad sztuczną inteligencją zaczęły rozwijać się bardzo dynamicznie. Urządzenia wykorzystujące sztuczną inteligencję stają się coraz bardziej powszechne. Automaty potrafią zastępować ludzi w sytuacjach, które nie wymagają ludzkiej interwencji, co często prowadzi do oszczędności czasu i nakładów finansowych. Modele językowe oparte na sztucznej inteligencji tłumaczą teksty na obce języki, wykonują korektę lub redakcję językową, są zdolne do kwerendy bibliograficznej, a nawet do tworzenia scenariuszy filmowych. Sztuczna inteligencja jest już w stanie stawiać diagnozy medyczne, sterować samolotami i samochodami, prowadzić rozmowy telefoniczne, a nawet symulować zachowanie zmarłych osób. Pojawia się jednak pytanie, czy zaufanie do urządzeń opartych na sztucznej inteligencji powinno być nieograniczone. Sztuczna inteligencja przewyższa dotychczasowe technologie, ponieważ nie tylko wykonuje algorytmy napisane przez człowieka, ale także potrafi tworzyć nowe algorytmy. Jest również zdolna do wykonywania funkcji umysłowych, które nie podlegają numerycznej algorytmizacji. Dodatkowo, ostatnio ujawniono, że sztuczna inteligencja zaczęła tworzyć własny, niezrozumiały dla człowieka język, co budzi obawy przypominające fabułę filmów science fiction. Chociaż przyszły „bunt maszyn” jest możliwy, to stanowi on dziś kwestię sporną i wydaje się, że to raczej błąd ludzki, na przykład niedopatrzenie programisty, może prowadzić do bardziej katastrofalnych konsekwencji. Niemniej, w obliczu tak szybkiego rozwoju sztucznej inteligencji, warto zacząć zadawać pytania o charakterze etycznym. Referat, wygłoszony przez ks. dra Krzysztofa Jaworskiego miał na celu przedstawienie podstawowych problemów etycznych związanych z rozwojem badań nad sztuczną inteligencją. Problemy te ogniskują się wokół następujących tematów: bezpieczeństwo cybernetyczne, przyszłe bezrobocie, uprzedzenia i dyskryminacja, brak zrozumienia decyzji systemów SI, problem własności intelektualnej, problem prywatności, kultura post-humanistyczna.